Araç değer kaybı hesaplama, trafik kazası sonrası araç sahipleri için en büyük endişelerden biri olan araç değer kaybıyla ilgili en çok merak edilen konulardan biridir. Kaza sonrası oluşan araç değer kaybı ,birçok sürücü tarafından göz ardı edilen ancak önemli finansal kayıp anlamına gelen bir durumdur. Kazadan sonra araç her ne kadar tamir edilse de, bu durum onun ikinci el piyasasında eskisi kadar yüksek bir değere sahip olmayacağı gerçeğini değiştirmez. İşte bu noktada araç değer kaybı hesaplama, kaza sonrası oluşan kaybın belirlenmesi ve telafi edilmesi açısından büyük önem taşır.
Bu yazımızda, araç değer kaybı nedir, kaza sonrası araçlarda değer kaybı nasıl hesaplanır, bu değer kaybı kimlerden alınır ve hangi kriterlere göre belirlenir gibi soruların cevaplarını inceliyoruz. Ayrıca 2024 yılı itibariyle güncel hesaplama yöntemleri ve değer kaybı hesaplama tablosu bilgileri de yine yazımızda yer alan önemli kısımları oluşturuyor.
Araç Değer Kaybı Nedir?
Araç değer kaybı, bir trafik kazası sonrası aracın tamir edilmesine rağmen, ikinci el piyasasında eski değerine ulaşamamasından kaynaklanan maddi kayıptır. Kazalı araçlar, tamir edilmiş olsa dahi, kaza yapmamış muadillerine göre genellikle daha düşük bir fiyata satılırlar. Bu durum, aracın geçmişinde bir kaza kaydının bulunması ve tüketicilerin kazalı araçları daha düşük fiyatla talep etmesinden kaynaklanır. Bu kaybın telafi edilebilmesi için ise araç değer kaybı talebinde bulunmak gerekir.
Araç Değer Kaybı Kimden Alınır?
Araç değer kaybı talebi, kazaya karışan diğer sürücünün sigorta şirketine yapılır. Eğer kazada kusursuz ya da kısmi kusurluysanız, karşı tarafın sigorta şirketi size bu kaybınızı telafi etmekle yükümlüdür. Türkiye’de araç sigorta sisteminde, zorunlu trafik sigortası karşı tarafın hasarlarını karşılarken, araç sahibinin uğradığı maddi kayıpların tazmini için araç değer kaybı talebi yapılabilir.
Bu talep doğrudan sigorta şirketine yapılabileceği gibi, dava yoluna da başvurulabilir. Ancak genellikle sigorta şirketleri, bu tür talepleri kendi belirledikleri yöntemlerle ve oranlarda karşıladıkları için, sigorta şirketi ile anlaşmazlık durumunda mahkemeye başvurmak gerekebilir.
Dolayısıyla kaza sonrası araç değer kaybı nasıl alınır sorusunun cevabı, aracın kaza sonrası değer kaybının belirlenip, bu kaybın belgelerle sigorta şirketine iletilmesiyle başlar. Gerekirse bir eksper raporu da bu sürece eklenebilir.
Araç Değer Kaybı Hesaplama
Araç değer kaybı hesaplama süreci, aracın kazadan önceki ve sonraki değerleri arasındaki farkın hesaplanmasını içerir. Bu fark, aracın piyasa değeri ve ikinci el piyasasındaki talebi üzerinden belirlenir. Araç değer kaybı hesaplama, kazanın şiddeti, aracın yaşı, kilometresi, tamir edilen parçaların sayısı ve niteliği gibi birçok faktöre dayanır.
Araç Değer Kaybı Hesaplama Yöntemi
Değer kaybı hesaplama işlemi sırasında birkaç temel unsur dikkate alınır:
- Aracın Yaşı: Aracın yaşına göre değer kaybı oranı farklılık gösterir. Genellikle daha yeni araçlar daha fazla değer kaybeder. Örneğin, 1-2 yaşındaki bir araç, 8-10 yaşındaki bir araca göre daha yüksek bir değer kaybına uğrayacaktır.
- Kilometre: Araç kilometresi de değer kaybının hesaplanmasında büyük rol oynar. Az kilometredeki araçlar, kazadan sonra daha fazla değer kaybına uğrar.
- Hasarın Boyutu: Aracın hangi bölümlerinin hasar gördüğü de kritik bir öneme sahiptir. Yapısal hasarlar (şasi, direkler vb.) daha fazla değer kaybına yol açarken, kozmetik veya dış parçalar üzerindeki hasarlar daha düşük bir değer kaybına neden olur.
- Araç Markası ve Modeli: Premium segmentteki araçlar, genellikle ekonomik araçlara göre daha fazla değer kaybeder. Lüks segmentteki araçlar için piyasada oluşan talep farklıdır ve bu da ikinci el değer kaybına etki eder.
Araç Değer Kaybı Hesaplama Tablosu
Araç değer kaybı hesaplama tablosunun temel amacı, kazaya uğrayan araçların hasar sonrası ikinci el piyasa değerindeki düşüşü belirlemek için bir referans sağlamaktır. Sigorta şirketleri ve araç sahipleri bu tabloları kullanarak, aracın ne kadar değer kaybettiğini anlayabilir ve bu kaybı karşı tarafa veya sigorta şirketine fatura edebilir. Tablolar, aynı zamanda, adli merciler tarafından araç değer kaybı davalarında da referans alınan belgelerdir.
Bu tablo, aracın yaşına, kilometresine ve hasar durumuna göre belirlenmiş ortalama değer kaybı bilgilerini içerir.
Örneğin, 3 yaşında ve 50.000 kilometrede olan bir aracın hasar sonrası değer kaybı, aynı modelin daha yaşlı ve yüksek kilometrede olan bir aracına göre daha yüksek olacaktır. Bu tablolar, özellikle sigorta şirketlerinin karar verme süreçlerinde rehber olarak kullanılmaktadır.
2024 Araç Değer Kaybı Hesaplama Tablosu
2024 yılı için Türkiye Sigorta Eksperleri Derneği’nin hazırladığı araç değer kaybı hesaplama tabloları, her aracın yaşına ve kilometresine göre değişen oranlar sunmaktadır. Aşağıda, örnek bir tabloyu detaylı şekilde inceleyelim:
| Araç Yaşı | Kilometresi | Değer Kaybı Oranı | Hasarın Niteliği |
| 0-2 Yaş | 0 – 20.000 km | %15 – %20 | Orta/Şiddetli Hasar |
| 3-5 Yaş | 20.000 – 50.000 km | %10 – %15 | Orta Hasar |
| 6-10 Yaş | 50.000 – 100.000 km | %5 – %10 | Hafif/Orta Hasar |
| 10+ Yaş | 100.000 km üstü | %1 – %5 | Hafif Hasar |
Bu tablo, aracın yaşına ve kilometresine bağlı olarak değişen değer kaybı oranlarını göstermektedir. Örneğin, 2 yaşında ve 10.000 kilometrede olan bir aracın orta şiddette bir kaza sonrası %15 ile %20 arasında bir değer kaybına uğrayabileceği belirtilmektedir. Aynı aracın hasarı hafif olsaydı, bu oran daha düşük olurdu.
Tabloda dikkat edilmesi gereken önemli noktalar:
- Kilometreye Göre Değişkenlik: Aracın ne kadar kullanıldığı, değer kaybını doğrudan etkiler. Az kullanılan araçlar daha fazla değer kaybeder.
- Hasarın Niteliği: Yapısal hasarlar daha fazla değer kaybına yol açar, bu yüzden tabloya göre şiddetli hasarlarda oranlar daha yüksektir.
Araç Değer Kaybı Hesaplama Formülü
Araç değer kaybı hesaplamasında kullanılan en yaygın formül aşağıdaki gibidir:
Değer Kaybı = Aracın Piyasa Değeri x Kaza Şiddet Katsayısı x Parça Hasar Katsayısı x Kilometre Katsayısı
Bu formülde kullanılan katsayılar, aracın yaşı, kilometresi ve kazanın şiddeti gibi faktörlere göre belirlenir. Örneğin, yeni ve düşük kilometredeki bir araç için kaza şiddet katsayısı daha yüksek olurken, yaşlı bir araç için bu katsayı daha düşük olacaktır.
Bununla beraber araç değer kaybı hesaplamasında kullanılabilecek standart ve tek bir formül yoktur. Çünkü değer kaybı tespit edilirken farklı birçok kriter ve değişken söz konusudur.
Örneğin aracın kaç km.de olduğuna ve araç rayiç bedeline göre kullanılan formüller şu şekildedir:
Baz Değer Kaybı = Araç Rayiç Değeri x %19
Total Değer Kaybı = Baz Değer Kaybı x Hasar Boyut Katsayısı x Araç Kullanılmışlık Seviyesi (Km) Katsayısı
Bu formüllere bağlı olarak kullanabileceğiniz veri tabloları ise şu şekildedir:
| Kodu | Hasarın Boyutu | Katsayısı |
| A1 | Büyük Hasar | 0.90 |
| A2 | Orta Hasar | 0.75 |
| A3 | Küçük Hasar | 0.50 |
| A4 | Basit Hasar | 0.25 |
| Araç Kullanılmışlık Düzeyi (Km) | Katsayısı |
| 0 km – 14.999 km | 0.90 |
| 15.000 km – 29.999 km | 0.80 |
| 30.000 km – 44.999 km | 0.60 |
| 45.000 km – 59.999 km | 0.40 |
| 60.000 km – 74.999 km | 0.30 |
| 75.000 km – 149.999 km | 0.20 |
| 150.000 km ve üzeri | 0.10 |
Hasar Büyüklüğüne dair tanımlar 2024
| Kodu | Piyasa Değeri 0 – 75.000 TL | Piyasa Değeri 75.001-150.000 TL | Piyasa Değeri1 50.001-300.000 TL | Piyasa Değeri 300.001 TL Araç ve Üzeri Araçlar |
| A1 | %25.01 ve üzeri | %20.01 ve üzeri | %20.01 ve üzeri | %20.01 ve üzeri |
| A2 | %15.01-%25 | %12.01-%20 | %10.01 -%20 | %8.01 -%20 |
| A3 | %5.01-%15 | %4,01-%12 | %3.01-%10 | %2,01-%8 |
| A4 | % 5’e kadar | %4’e kadar | %3’e kadar | %2’e kadar |
Araç Değer Kaybı Hesaplama Robotu
2024 yılı itibariyle birçok sigorta şirketi ve eksper firması, online olarak erişilebilen araç değer kaybı hesaplama robotu geliştirmiştir. Bu robotlar, aracınızın model bilgilerini, kilometre ve kaza detaylarını girmenizin ardından size yaklaşık bir değer kaybı hesaplaması sunar. Bu tür hesaplama robotları, özellikle hızlı sonuç almak isteyen sürücüler için avantaj sağlar.
Bununla beraber aracınızın değer kaybını belirlemek ve oluşan bu kaybın tazmini için gerekli hukuki süreçlerin başlatılması, araç değer kaybı davası açılması gibi durumlarda Mert Hukuk Bürosu ile irtibata geçebilirsiniz.
Araç Değer Kaybı Hesaplama Örnekleri
Bir kazanın ardından araç değer kaybı nasıl hesaplanır? Aşağıda örnek bir senaryo ile bu durumu inceleyelim:
- Aracın Marka ve Modeli: 2022 model bir sedan
- Kilometresi: 20.000 km
- Kaza Şiddeti: Orta düzeyde bir çarpışma
- Hasar: Ön tampon ve kaput değişimi
Bu durumda, aracın piyasa değeri üzerinden bir hesaplama yapılır. Örneğin, piyasa değeri 600.000 TL olan bu aracın hasar sonrası değer kaybı, %5 civarında olabilir. Bu durumda aracın değer kaybı:
600.000 TL x 0,05 = 30.000 TL
Bu hesaplama sonucunda, araç sahibi sigorta şirketinden 30.000 TL’lik bir değer kaybı tazminatı talep edebilir.
Araç Değer Kaybı Nasıl Alınır?
Araç değer kaybı almak için öncelikle kazada kusursuz ya da kısmi kusurlu olmanız gerekir. Kazadan sonra aracınız tamir edildikten sonra, aracın piyasa değeri düşer. Bu değer kaybını telafi etmek için karşı tarafın sigorta şirketine başvuru yapılır. Başvuru için, kaza raporu, tamir faturaları ve aracın hasar durumunu gösteren belgeler sigorta şirketine sunulmalıdır. Sigorta şirketi gerekli incelemeleri yaparak, aracınızın değer kaybını belirler ve size ödeme yapar.
Sigorta şirketi ile anlaşmazlık yaşanması durumunda, araç sahibi mahkemeye başvurabilir. Bu süreçte eksper raporu gibi belgeler büyük önem taşır. Özellikle değer kaybı başvurusu yaparken tüm belgelerin eksiksiz olması, sürecin hızlanmasını sağlar.
Araç Değer Kaybı Kriterleri
Araç değer kaybı hesaplanırken dikkate alınan bazı kriterler vardır. Bu kriterler, kazanın şiddeti, aracın yaşı, kilometresi, hasarın niteliği ve aracın piyasa değeri gibi unsurları içerir.
- Araç Yaşı: Daha yeni araçlar daha fazla değer kaybeder.
- Kilometre: Az kullanılmış araçlar, daha yüksek değer kaybına uğrar.
- Hasarın Niteliği: Yapısal hasarlar, kozmetik hasarlardan daha fazla değer kaybına neden olur.
- Piyasa Değeri: Aracın piyasa değeri ne kadar yüksekse, değer kaybı o kadar fazla olur.
Araç Değer Kaybı Başvurusu ve Hukuki Süreç
Araç değer kaybı başvurusu sonrası sigorta şirketlerinin ödeme yapmak istememesi veya eksik ödeme yapması sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Böyle bir durumda hukuki başvuru yollarının kullanılması gerekecektir. Bu aşamada dava/tahkim yoluna başvurulurken talep edilecek tutarların belirlenmesi süreci büyük önem arz etmektedir.
Bu esnada yapılacak eksik bir işlem nedeniyle mahkemece/tahkimce verilecek kararların hem başvuranın aleyhine çıkabileceğini hem de başvurunun kısmen kabul edilmesiyle başvuru masrafları ile harçların başvuran üzerinde kalabileceğini tüm bunlardan dolayı da yapılan başvurunun bir anlamının olmayacağını, alınacak bedelden daha çok dava masrafı ödenebileceğini ifade etmek gerekmektedir.
Dolayısıyla araç değer kaybı başvurusu süreci uzmanlık gerektiren bir süreçtir. Her aşamasının sıkı ve dikkatli bir şekilde takip edilmesi gerekmektedir. Bu şekilde araç değer kaybı başvurusu hak ettiği neticeyi alabilecektir. Gerekli belgeler ve diğer detaylar için bu bağlantıyı kullanabilirsiniz: Araç değer kaybı başvurusu