Araç değer kaybı, bir aracın kazaya karıştıktan sonra onarılmış olmasına rağmen piyasa değerinde meydana gelen düşüştür. Kazalı araç en iyi şekilde orijinal parça ile aslına uygun olarak tamir edilmiş olsa bile, ikinci el piyasa değerinde bir düşüş meydana gelecektir. Kazaya karışan aracın kazadan önceki ikinci el piyasa değeri ile kazadan sonraki ikinci el piyasa değeri arasındaki bu düşüş farkı “Araç Değer Kaybı” olarak adlandırılır.
Araç değer kaybı aracın geçmişteki durumuyla birlikte şimdiki fiziksel hasar durumu nedeniyle ortaya çıkar. Bir kaza sonrası, araç ne kadar iyi tamir edilirse edilsin, alıcılar genellikle hasar geçmişine sahip araçlara temkinli yaklaşır. Bu durum, aracın kaza öncesi piyasa değerine göre daha düşük bir fiyatla satışa sunulmasına neden olur. Araç değer kaybı sadece aracın görünümüne bağlı değildir; yapısal veya mekanik hasarlar da aracın değerini önemli ölçüde etkiler.
Değer kaybı, özellikle yeni araçlar ve düşük kilometreli araçlar için daha belirgin olur. Çünkü bu tür araçlar, kaza öncesinde yüksek bir piyasa değerine sahipken, kaza sonrası bu değer hızla düşer. Özellikle şasi hasarı, hava yastığı açılması, veya boya değişimi gibi büyük çaplı onarımlar, aracın ikinci el piyasasında değerini önemli ölçüde düşüren unsurlardır.
Ataç Değer Kaybı Hukuki Zemini
Kanunlarımızda doğrudan değer kaybı adı altında bir hüküm bulunmasa da bu zarar kaleminin hukuki mahiyeti Türk Borçlar Kanunu’nun 49. Maddesinde düzenlenen haksız fiil kavramıdır. Söz konusu madde “Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren bu zararı gidermekle yükümlüdür.” şeklinde düzenlenmiştir.
Türk Ticaret Kanunu’nun 1459. Maddesi tazminat ilkesi başlığı altında “Sigortacı sigortalının uğradığı zararı tazmin eder.” hükmünü öngörmüştür. Sigortacının sorumlu olduğu gerçek zarar kalemleri arasında değer kaybı da yer almaktadır.
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 91. Maddesinde işletenin sorumluluklarını karşılamak üzere mali sorumluluk sigortası yaptırılması zorunlu kılınmıştır. Öte yandan 14 Mayıs 2015 tarihli Resmi Gazete’de T.C. Başbakan Yardımcılığı tarafından yayınlanan ve 01.06.2015 tarihinde yürürlüğe giren Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları’nın 5. Maddesinde, değer kaybı taleplerinin de maddi tazminat talepleri içerisinde olduğu ve sigorta şirketleri tarafından karşılanması gerektiği düzenlenmiştir.
Bu bağlamda araç değer kaybı, araçları kazaya karışanlarca hukuken ve yasal olarak talep edilerek alınabilecek ve aracın kaza sonrası hasarının maddi karşılığından tamamen farklı olarak ilaveten araç değer kaybı davası açarak istenebilecek bir kalem olarak karşımıza çıkmaktadır.
Araç Değer Kaybının Önlenmesi ve Azaltılması İçin Stratejiler
Araç değer kaybı kaçınılmaz olsa da, belirli stratejiler ve önlemler alınarak bu kaybı azaltmak mümkündür. Bu başlık altında, araç sahiplerinin değer kaybını minimize etmek için kullanabilecekleri stratejileri ele alacağız.
Periyodik Bakım: Araç sahipleri, üretici tarafından belirlenen düzenli periyodik bakım ve onarımlarla araçlarının teknik durumunu koruyabilir. Periyodik bakım, aracın performansını artırabilir ve potansiyel alıcılar için çekici hale getirebilir. Bu bakımlara dair kayıtları ve evrakları muhafaza etmek, satış sırasında güven de sağlar.
Kaza Onarımları: Kaza sonrası onarımlar, araç değerini ciddi şekilde etkileyebilir. Profesyonel onarımlar ve düzgün raporlama, aracın geçmişindeki olumsuz etkileri en aza indirebilir. Kaza sonrası kullanılan yedek parçalar, servis kalitesi gibi faktörler de araç değer kaybına direkt etki edecek faktörlerdir.
Pazar Araştırması: Araçların piyasa değeri, ekonomik koşullar, mevsimsel faktörler ve talep doğrultusunda dalgalanabilir. Piyasa koşullarını ve mevsimsel talep eğilimlerini göz önünde bulundurarak satış için doğru zamanı seçmek, değer kaybını en aza indirebilir. Araç sahipleri, benzer modellerin piyasa talebini ve fiyatlarını takip ederek araçlarının değerini daha iyi anlayabilirler. Bu bilgiler, doğru bir satış stratejisi geliştirmelerine yardımcı olabilir.
Araç Değer Kaybı ve Sigorta İlişkisi
Araç değer kaybı ile sigorta arasındaki ilişki, sürücülerin karşılaşabileceği mali riskleri minimize etmek için oldukça önemlidir. Kaza sonrasında aracın piyasa değerinde meydana gelen kayıplar, sigorta poliçeleri aracılığıyla bir dereceye kadar karşılanabilir. Araç sahipleri genellikle değer kaybına karşı sigorta poliçeleri satın alabilirler. Bu başlık altında, araç değer kaybının sigorta ile ilişkisini ve bu kapsamda dikkat edilmesi gereken noktaları ele alacağız.
Sigorta Kapsamları: Kasko, aracın kazalarda göreceği fiziksel hasarları karşılayan bir sigorta türüdür. Kasko sigortası, araç değer kaybına karşı koruma sağlayabilir. Ancak, poliçe şartları ve koşulları dikkatlice incelenmelidir. Bazı durumlarda, araç sahipleri özel araç değer kaybı sigortası da düşünebilir.
Sigorta Talepleri: Araç sahipleri, araçlarında meydana gelen bir kaza sonrasında sigorta taleplerini nasıl yöneteceklerini bilmelidir. Doğru ve hızlı bir şekilde sigorta süreçlerini takip etmek, olası değer kayıplarını minimize etmeye yardımcı olabilir.
Araç Değer Kaybı Önemi
Araç değer kaybı, kazalar sonrasında aracın piyasa değerinin düşmesi olarak tanımlanır ve bu durum araç sahipleri için finansal bir kayıptır. Bu kayıp, araç tamir edilse bile ikinci el piyasasında “hasarlı” olarak kabul edilmesi nedeniyle oluşur. Kaza onarımları ne kadar iyi yapılırsa yapılsın, araç alıcıları genellikle hasar geçmişine sahip araçlara daha düşük değer biçerler. Değer kaybını minimize etmek için kaliteli onarımlar, orijinal parça kullanımı ve doğru sigorta teminatları önemlidir.